των ψήφων έναντι του 33,6% που έλαβε ο αδελφός μας κ. John Algeo.Το παρακάτω κείμενο είναι άρθρο της στο περιοδικό The Theosophist, τεύχος Οκτωβρίου 2006)

Εξέχοντα μέλη της Θεοσοφικής Εταιρείας, από την Άννα Μπέζαντ έως τον Κρισναμούρτι, έλεγαν ότι αν ένας άνθρωπος πραγματικά θέλει κάτι, θα το επιτύχει. Στο κλασικό θεοσοφικό πόνημα«Το Φως στην Ατραπό» διαβάζουμε τη δήλωση: «Εκείνοι που ζητούν να λάβουν, θα λάβουν». Η φράση αυτή συνάδει με τα λόγια του Ιησού στη Διδασκαλία επί του Όρους (Ματθαίος, 7:7)(1): «Ζητάτε και θα σας δοθεί». Εκ πρώτης όψεως αυτό φαίνεται πολύ δύσκολο να επιτευχθεί, αλλά από εσωτερική άποψη έχει κάποια λογική. Η αναζήτηση μπορεί να έχει τη μορφή κάποιας επιθυμίας. Μπορεί να είναι φιλοδοξία, που σημαίνει ισχυρή επιθυμία. Μπορεί να είναι βλέψη. Οποιαδήποτε μορφή κι αν λάβει, συνιστά μια δύναμη. Κάθε επιθυμία είναι ενέργεια, μια δύναμη που επιφέρει ένα αποτέλεσμα. Στο «Κλειδί της Θεοσοφίας», μιλώντας η Έλενα Π. Μπλαβάτσκυ για την προσευχή, εξηγεί ότι εκείνο που αποκαλεί «προσευχή της θέλησης» συνιστά μια δρώσα δύναμη που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για το καλό των άλλων. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, η επιθυμία πιθανόν να μην εκπληρωθεί ευθύς αμέσως, όπως θα ήθελε ο άνθρωπος, αλλά θα παράγει το αποτέλεσμά της εν ευθέτω χρόνω. 

Αν κάποιος επιθυμεί ένα υλικό απόκτημα, για παράδειγμα, αν έχει έντονη επιθυμία να αποκτήσει υλική ευημερία και όλα όσα μπορεί κανείς να αγοράσει με το χρήμα – αν αυτό είναι που επιθυμεί –, θα το λάβει σε αυτή την ενσάρκωση ή σε μια άλλη. Αλλά μαζί θα έρθουν και τα προβλήματα, οι εντάσεις και οι αγωνίες που συνοδεύουν την κατοχή υλικών αποκτημάτων. Ένας άλλος άνθρωπος ίσως λαχταρά στοργή και προσοχή. Θα την λάβει επίσης, αλλά, γενικά, η στοργή συνδέεται με την αίσθηση της προσωπικής κατοχής, τη ζήλεια και άλλες αρρωστημένες καταστάσεις. Έτσι δεν θα είναι πολύ ευχάριστο απόκτημα. Μέχρις ότου η ψυχή συνειδητοποιήσει σταδιακά ότι τα πράγματα που επιθυμεί διαμέσου των αιώνων δεν είναι τόσο ευχάριστα όσο πίστευε αρχικά αλλά, ουσιαστικά, πρόκειται για κάποιο είδος τιμωρίας – θα υποφέρει από αυτές τις επιθυμίες της. Αυτό υποδηλώνεται στα λόγια: «Οι θεοί τιμωρούν τους θνητούς, εισακούγοντας τις προσευχές τους.» Οι περισσότερες από τις προσευχές μας και τις επιθυμίες μας βασίζονται στην άγνοια και, επομένως, από πνευματική άποψη, είναι ανόητες.

Στο «Φως στην Ατραπό», μετά τη φράση «Εκείνοι που ζητούν να λάβουν, θα λάβουν», η διδασκαλία συνεχίζει λέγοντας: «Αλλά, μολονότι ο κοινός άνθρωπος αδιάκοπα ζητάει, η φωνή του δεν εισακούγεται. Γιατί δεν ζητάει, παρά μονάχα με τη διάνοιά του.»(2) Εδώ έχουμε μια πολύ σημαντική δήλωση. Οι άνθρωποι πραγματικά υποφέρουν, και η πλειοψηφία των προσευχών τους αποσκοπούν στο να απαλλαγούν από τον πόνο και τις οδύνες τους. Αλλά αν το εξετάσουμε από πνευματική άποψη, αν η ζωή ήταν συνεχώς εύκολη και ομαλή, η πρόοδος του ανθρώπου θα καθυστερούσε. Χωρίς προκλήσεις ο άνθρωπος θα βυθιζόταν σε κατάσταση λήθαργου. Σε τελική ανάλυση, τα περισσότερα από όσα ζητά ο νους ίσως αποδειχθούν ανάξια αποκτήματα, διότι ο νους είναι επιπόλαιος και ζητά ασήμαντα πράγματα. Μπορεί να σκεφθεί ότι είναι ευφυής και ότι έχει γνώση, αλλά, καθώς είναι επιπόλαιος, το μόνο που κάνει είναι να παίζει με τις παραισθήσεις του υλικού κόσμου. Γι’ αυτό, όταν ζητάμε με το νου, είναι πνευματικά άκαρπο. 

Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνωρίζουν τι πραγματικά θέλουν, και ο νους τους εφευρίσκει διάφορα πράγματα. Μια μέρα μπορεί να ζητήσει αυτό, την άλλη κάτι άλλο, και έτσι να δημιουργούνται πολλές αντιφάσεις μέσα του. Όσο καιρό μόνο ο νους είναι που ζητά, τίποτα δεν εισακούγεται σε βαθύτερο επίπεδο, και παρότι μπορεί να δέχεται κάποιες απαντήσεις στο δικό του επιπόλαιο πεδίο και να νιώθει χαρούμενος γι’ αυτές, σύντομα και αυτή η ευχαρίστησή του, όπως και όλες οι άλλες, θα μετατραπεί σε οδύνη ή θα ξεθυμάνει. Τότε, ως αποτέλεσμα μιας αργής διαδικασίας εμπειριών απογοήτευσης, μια ακτίνα φωτός ίσως εισέλθει στη συνειδητότητα του ατόμου που θα αρχίσει να αναρωτιέται αν έχει νόημα να ζητά. Η αληθινή αναζήτηση χαρακτηρίζεται από το γεγονός ότι προέρχεται εξολοκλήρου από την καρδιά. Ο νους, η καρδιά και η ψυχή θα πρέπει όλα μαζί να λαχταρούν εκείνο που ζητά ο άνθρωπος. 
Επειδή ο νους είναι μόνο μια όψη του ανθρώπου και ανά πάσα στιγμή μπορεί να προκύψει σύγχυση εξαιτίας των αντιφατικών επιθυμιών, κάθε εσωτερική διαφωνία θα πρέπει να καταπαυτεί, και μόνο τότε μπορεί η αναζήτηση να είναι συγκροτημένη και να έχει ισχυρή δύναμη. Ακόμα και αν το χρήμα είναι αυτό που ζητά κανείς με όλη την καρδιά του, θα το λάβει και θα υποφέρει εξαιτίας του. Αλλά θα έχει μάθει ότι για να ζητά και να λαμβάνει, θα πρέπει να διοχετεύσει όλη την ενέργειά του σε αυτό το στόχο. Αυτό είναι σχετικά εύκολο επί του υλικού πεδίου, αλλά διόλου εύκολο όσον αφορά τα μη υλικά πράγματα – εκείνα που διαθέτουν αιώνια αξία, όπως αναφέρεται στο βιβλίο «Στα Πόδια του Διδασκάλου» –, δεδομένου ότι οι αισθήσεις και ο νους δεν μπορούν να αδράξουν αυτή την αξία. Ως εκ τούτου, οι περισσότεροι άνθρωποι παρασύρονται και κυνηγούν παροδικές ανέσεις ή επιθυμούν λίγο από αυτό και λίγο από το άλλο.

Στο «Φως στην Ατραπό» διαβάζουμε: «Να μην επιθυμείς, παρά μονάχα εκείνο που είναι μέσα σε σένα. Να μην επιθυμείς, παρά μονάχα εκείνο που είναι πέρα από εσένα.»(3). Ίσως κάποιος να επιθυμεί αποκτήματα, αλλά θα πρέπει να τα ζητά χάριν «του συνολικού πνεύματος της ζωής» και όχι μόνο για τον εαυτό του. Κανονικά, η επιθυμία χρωματίζεται από εγωιστικές, προσωπικές και υλικές σκέψεις. Η Moksha, μία από τις ιδιότητες που απαριθμεί η Βεδαντική παράδοση, υπονοεί την αποκήρυξη των προσωπικών αναγκών και τη διάθεση όλης της ενέργειας του ανθρώπου, την προσοχή και την αφοσίωσή του στην ανακάλυψη εκείνου που έχει αιώνια αξία, εκείνου που είναι το Αληθινό. Και αυτό μας φέρνει σε ένα άλλο ζήτημα. Τι είναι αληθινό και τι μη αληθινό;

Ο νους είναι παγιδευμένος στις πολλές μη πραγματικότητες αυτού του σκοτεινού κόσμου των ψευδαισθήσεων που φαίνεται τόσο αληθινός, αλλά δεν είναι αληθινά αληθινός – αν μπορούσε κανείς να το θέσει κατ’ αυτό τον τρόπο. Πώς μπορούμε να γνωρίζουμε τι είναι πραγματικά αληθινό; Θα πρέπει να μάθουμε με την άσκηση του στοχασμού (vichara) να μην καταλήγουμε σε βιαστικά συμπεράσματα ούτε να ελκόμαστε ασυνείδητα από ορισμένες θεωρίες και ιδέες. Ο στοχασμός, ο εμβριθής συλλογισμός και η σιωπηλή παρατήρηση, όλα είναι απαραίτητα ώστε να διαπιστώσουμε αν εκείνο που φαίνεται σαν αληθινό στο νου είναι πράγματι τέτοιο, ή αν είναι απλώς μια όψη της παραίσθησης που απλώνεται στους κόσμους των μορφών – στο φυσικό, αστρικό και νοητικό πεδίο όπου υπάρχουν πολλές τέτοιες. «Κάτω από καθένα (λουλούδι της ζωής) κι ένα κουλουριασμένο φίδι», λέει η Έλενα Π. Μπλαβάτσκυ στη «Φωνή της Σιγής»(4). Αν καταφέρνουμε να μένουμε σε εγρήγορση, δίχως να μας παραπλανούν οι παραισθήσεις του κατώτερου κόσμου, ίσως μας παρουσιαστούν άλλες, λεπτότερης φύσης, στα ανώτερα πεδία. Γι’ αυτό, η εγρήγορση και η παρατήρηση θα πρέπει να διατηρούνται παντού. Οι ψευδαισθήσεις είναι προϊόν του δικού μας νου. Δεν βρίσκονται στα αντικείμενα. 

Είναι αξιοσημείωτα τα λόγια του Όσκαρ Ουάιλντ όταν λέει ότι: «Μπορώ να αντισταθώ σε όλα, εκτός από τον πειρασμό». Πιθανόν να το είπε αστειευόμενος, ωστόσο είναι αληθινό. Θα μπορούσε κανείς να αντισταθεί σε οτιδήποτε εξωτερικό, αν η επιθυμία και η φιλοδοξία δεν υπήρχαν μέσα μας. Η φιλοδοξία, η επιθυμία και ο πόθος, όλα είναι όψεις της μάγια, της ψευδαίσθησης, που μας παραπλανά να πιστεύουμε πως ορισμένα πράγματα είναι καλά, αληθινά και άξια λόγου ώστε να τα αποκτήσουμε, κι εντούτοις δεν είναι. Γι’ αυτό ας σταματήσουμε και ας στοχαστούμε.

Υπάρχουν άνθρωποι που τυφλώνονται από την αγάπη τους για το χρήμα. Μπορεί να μην ανήκουμε σε αυτή την κατηγορία αλλά πιθανόν να εξακολουθούμε να θέλουμε το χρήμα. Θα νιώθαμε μεγαλύτερη ικανοποίηση αν αποκτούσαμε περισσότερα χρήματα; Αν ναι, βρισκόμαστε ακόμη υπό την επήρεια της ψευδαίσθησης της κατοχής. Επιθυμία των αισθήσεων, της κατοχής, της ισχύος και όλων των συναφών, όλα εντάσσονται στην ίδια κατηγορία. Αν εξακολουθούν να μας ελκύουν, θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί. Από την άλλη πλευρά, αν παρατηρούμε με σταθερότητα – όχι κάθε στιγμή, καθώς αυτό προκαλεί ένταση, αλλά με συνέπεια –, αναπτύσσουμε την ιδιότητα της διάκρισης (viveka). Τότε μας συμβαίνει κάτι υπέροχο: Παύουμε να ελκυόμαστε και να προσκολλούμαστε στα πράγματα της γης – σε αυτά που δεν διαρκούν. Μας ελκύουν μόνο εκείνες οι ευλογίες που ανήκουν στη σφαίρα του άχρονου. Έτσι, για να λαμβάνουμε εκείνο που ζητούμε, θα πρέπει να θέλουμε τα σωστά πράγματα με όλη μας την καρδιά. Τότε, η δύναμη της διάκρισης που αναπτύσσεται μέσα μας, θα μας καταστήσει ικανούς να αποτινάξουμε για πάντα μία-μία τις εσφαλμένες πεποιθήσεις μας, τις επιθυμίες, τις προσκολλήσεις και τα συμπεράσματα. Όλα αυτά υποδηλώνονται στη φράση: «Εκείνοι που ζητούν να λάβουν, θα λάβουν». 

Έχει λεχθεί: «Να μην επιθυμείς, παρά μονάχα εκείνο που είναι μέσα σε σένα», αλλά δεν γνωρίζουμε τι υπάρχει μέσα μας. Πώς μπορούμε λοιπόν να ζητήσουμε αυτό που είναι μέσα μας; Μόνο αν αρχίσουμε να εξετάζουμε προσεκτικά και με εντιμότητα τον εαυτό μας. Τα σώματα που ενδύουν τον αληθινό Εαυτό θα πρέπει να αποκαλυφθούν προτού γνωρίσουμε τι υπάρχει εντός, όχι μόνο σε εμάς αλλά παντού. Ένας Διδάσκαλος είχε συμβουλεύσει: «Μάθετε να βλέπετε τους ανθρώπους κάτω από την επιφάνεια και να μην καταδικάζεται ούτε να εμπιστεύεστε την εξωτερική εμφάνιση». Αυτό σημαίνει επίσης ότι θα πρέπει να βλέπουμε τον εαυτό μας έτσι όπως είναι. Είναι εύκολο να παραπλανηθεί κανείς από την ίδια τη φαντασία του. Επομένως, η διαδικασία της παρατήρησης και της αναζήτησης θα πρέπει να συνεχίζεται. Η άσκηση της viveka, της διάκρισης, δεν μπορεί να είναι τυχαία ή διακοπτόμενη αλλά σταθερή και, καθώς παρατηρούμε και μαθαίνουμε να λατρεύουμε, το εντός ημών θείο φως θα δυναμώσει. Δεν αναφέρομαι σε έναν φανταστικό θεό ή διδάσκαλο, αλλά στο φως που είναι ο εντός ημών αθάνατος Εαυτός, ο οποίος είναι ένα με τον ένδοξο Εαυτό όλων.

Ο Κρισναμούρτι έλεγε στις συνομιλίες του: «Αν κάνετε τη σωστή ερώτηση, μόνοι σας να βρείτε τη σωστή απάντηση.» Η σωστή ερώτηση δεν είναι απαραιτήτως εκείνη που φαίνεται ορθή στη διάνοια. Πρόκειται μάλλον για την ερώτηση που θα μας οδηγήσει στα βαθύτερα πεδία της κατανόησης, στις δοξασμένες ευλογίες που μπορούν να ανακαλυφθούν μόνο στη σφαίρα του αιώνιου.

----------------------------------------------------------------------------

(1)                    (Σημ. Ιλισού) «Ζητάτε και θα σας δοθεί, ερευνάτε και θα βρείτε, κτυπάτε και θα σας ανοιχθεί η πόρτα. Διότι καθένας που ζητά, λαμβάνει και καθένας που ερευνά, βρίσκει, και εις εκείνον που κτυπά, θα του ανοιχθεί η πόρτα.»
(2)                    (Σημ. Ιλισού) βλ. «Το Φως στην Ατραπό», σελ. 21, απόδ. Κωστή Μελισσαρόπουλου
(3)                    (Σημ. Ιλισού) Ομοίως, σελ. 13
(4)                    (Σημ. Ιλισού) βλ. «Η Φωνή της Σιγής», σελ.19, μετ. Αιμιλία Ίβου